دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
1
2
2012
02
20
مبانی فلسفی و روان شناختی تعلیم و تربیت: بررسی تطبیقی دیدگاه های سهروردی و هوسرل
FA
خسرو
باقری نوع پرست
0000-0001-6032-9789
khosrowbagheri4@gmail.com
محمد زهیر
باقری نوع پرست
m.z.bagheri.noaparast@gmail.com
10.22067/fe.v1i2.9568
اصول و روشهایی که در تعلیم و تربیت مورد استفاده قرار میگیرند، از مبانی مختلفی سرچشمه میگیرند. هدف این مقاله آن است که مبانی فلسفی و روان شناختی تعلیم و تربیت، بر اساس دو دیدگاه مشابه در شرق و غرب مورد بررسی قرار گیرد: فلسفه اشراقی شهابالدین سهروردی و فلسفه پدیدار شناختی ادموند هوسرل. سوالهای پژوهش ناظر به تعیین مبانی فلسفی و روان شناختی تعلیم و تربیت از دیدگاه هر دو فیلسوف و مقایسه آنها از حیث مشابهت و تفاوتهاست. در مبنای فلسفی هوسرل، پدیدارشناسی جایگاه اساسی دارد و در آن دو گام اساسی مطرح است. در مرحله نخست، تاکید بر توصیف تجربههای آدمی و در مرحله دوم، نظر بر کاهش دادن تجربههای زیسته است. در مبنای روان شناختی، به جای درون بینی تاکید بر تأمل است. در مبنای فلسفی و معرفت شناختی سهروردی، علم حضوری جایگاه ویژه دارد. در مبنای روان شناختی، درون بینی از اهمیت به سزایی برخوردار است. در مقایسه سهروردی و هوسرل این نکته قابل توجه است که هر دو فیلسوف به نحو اساسی تحت تأثیر افلاطون قرار دارند و هر دو از عینیت گرایی دور میشوند. در خصوص تفاوتها باید اشاره کرد که در معرفت شناسی، هوسرل در حیطه علم حصولی و سهروردی در عرصه علم حضوری سخن میگوید. در مبنای روان شناختی، هوسرل بر تأمل و سهروردی بر درون بینی تاکید میورزند. چنین مبناهایی، تعلیم و تربیت در دیدگاه هر دو فیلسوف را به سوی نوعی شهودگرایی سوق خواهد داد.
واژه های کلیدی: پدیدار شناسی، علم حضوری، روان شناسی اشراقی، روان شناسی پدیدار شناسی، مبانیتربیتیاشراقی، پدیدار شناختی
فلسفه تعلیم و تربیت,University of Tehran
https://fedu.um.ac.ir/article_33749.html
https://fedu.um.ac.ir/article_33749_5690549fa1fe54b9637dd2b9ae683c51.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
1
2
2012
02
20
تاملی بر آراء و اندیشه های تربیتی برتراند راسل
FA
محسن
طالب زاده نوبریان
mohsen.talebzadehnobarian@gmail.com
محمدمهدی
میرلو
mmmirloo@gmail.com
حسین
موسوی
hossien_moosavi@yahoo.com
10.22067/fe.v1i2.9521
بررسی آراء و اندیشههای تربیتی فیلسوفان، یکی از زمینههای پژوهشی متداول در حوزه فلسفه تعلیم و تربیت و مقدمهای برای نقد آنها میباشد. در این مقاله، با روشی توصیفی – تحلیلی به معرفی اندیشههای فلسفی برتراند راسل و بررسی دیدگاههای تربیتی این فیلسوف و ریاضیدان برجسته قرن بیستم پرداخته شده است. بر اساس یافتههای پژوهش، راسل توجه به امر تعلیم و تربیت را امری فراتر از تحقق حیات آزاد و خردمندانه میداند. به زعم راسل، عصر حاضر که پراضطرابترین عصر تاریخ برای بشریت به حساب میآید، بیش از هر زمان دیگری خلأ یک جهان بینی صحیح و ایدئولوژی بخردانه را به انسان مدرن گوشزد میکند. رهایی از چنین تنگنایی تنها از طریق تعلیم و تربیت علمی و نوسازی اجتماع امکان پذیر است. از نظر راسل در بعد فردی، پرورش روح علمی و در بعد اجتماعی، تربیت شهروندان آزاد، هدفهای اصلی تعلیم و تربیت را شکل میدهند. راسل با بیان آراء تربیتی خویش به دنبال تحقق آرمان تربیتی شهروندان آزاد جهان است؛ شهروندانی که آزاداندیشی، استقلال فکر، انضباطی درونی، توانایی نگریستن به نفع شخصی از نظرگاه عامه و در یک کلام خردورزی و آزادی از مهمترین صفتهای آنان به شمار میآید. در پایان، به برخی از انتقاد های قابل طرح در نظام تربیتی راسل اشاره میشود.
واژه های کلیدی: مبانی فلسفی برتراند راسل، اندیشههای تربیتی، اصول تعلیم و تربیت، تربیت فردی، شهروندی
دانشگاه شهید بهشتی
https://fedu.um.ac.ir/article_33761.html
https://fedu.um.ac.ir/article_33761_46285d7b71f75cc69e5a76000c826be2.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
1
2
2012
02
20
ویگوتسکی و فریره در آموزش مبتنی بر گفت وگو
FA
منصوره
حاج حسینی
hajhosseiny@gmail.com
گلنار
مهران
gmehran@alzahra.ac.ir
10.22067/fe.v1i2.11384
هدف اصلی این پژوهش، شناسایی وجوه تشابه میان ویگوتسکی و فریره در آموزش مبتنی بر گفت و گو است. برای این منظور، مبانی نظری، مفاهیم مرتبط و نوع آموزش مورد نظر آنها به شیوه تحلیل تفسیری مورد بررسی قرار گرفت و سپس تفاوتها و شباهتهای آنها به ویژه در الگوهای آموزشی ارائه شده معرفی شد. بازشناسی وجوه زیربنایی و تبیین برخی مفاهیم مرتبط حاکی از آن است که هردو دیدگاه با تأکید بر ماهیت فعال انسان در ساخت واقعیت اجتماعی خود، کنش او را در بستر دیالکتیک اجتماعی بررسی نموده و به تبع آن با برگزیدن روش دیالکتیک در آموزش، مبنای مشترکی را برای کوشش عملی(آموزش) خود در جهت تحول انسان به کار میگیرند. ویگوتسکی این تحول را در فرایندهای درون ذهنی دنبال نموده و با تکیه بر نقش میانجی زبان در بستر تعاملات اجتماعی فرهنگی، گفت و گو را به عنوان بخشی از فرایند درونی سازی کنش اجتماعی در جهت شکل گیری تفکر و تحول شناختی نوع انسان تبیین مینماید و فریره آن را با تکیه برکنش معطوف به آگاهی، در الگویی از آموزش انتقادی مبتنی بر گفت و گو ارائه میکند.
واژه های کلیدی: ویگوتسکی، فریره، دیالکتیک، تحول انسان، آموزش انتقادی
https://fedu.um.ac.ir/article_33770.html
https://fedu.um.ac.ir/article_33770_87fb823c2d8a5620e606468f3e4e9b1c.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
1
2
2012
02
20
جزم گرایی و شکاکیت:معضل نظامهای تربیتی - آموزشی در جوامع اسلامی
FA
سید مهدی
سجادی
0000-0003-1043-3902
sajadism@modares.ac.ir
10.22067/fe.v1i2.9467
یکی از مشکلاتی که امروزه نظامهای تربیتی موجود در جوامع اسلامی با آن موجه هستند، جزم گرایی و در نتیجه شکاکیت است. این جزم گرایی و شکاکیت میتواند جزم گرایی یا شکاکیت علمی، دینی و فلسفی را شامل شود. به واسطه این جزم گرایی و شکاکیت، نظام های تربیتی از یک سو به سمت انحصار گرایی در اهداف و برنامههای درسی مورد نظر خود سوق مییابند و از سوی دیگر به انکار و تردید در برنامههای دیگر نظامهای تربیتی روی میآورند. در این مقاله، بعد از توصیف و تبیین معنی، مفهوم و نوع شناسی جزم گرایی و شکاکیت، اثرات جزم گرایی و شکاکیت در نظام های تربیتی جوامع اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت بعضی شیوهها و رویکردهای مربوط به حل این معضل پیشنهاد شده است.
واژه های کلیدی: جزم اندیشی، شکاکیت، نظام تربیتی، جوامع اسلامی، معضلات
https://fedu.um.ac.ir/article_33782.html
https://fedu.um.ac.ir/article_33782_8e8c5df820b1ceba650e232ba2c325bf.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
1
2
2012
02
20
سرمایه فرهنگی و موفقیت تحصیلی: ارزیابی تجربی مدل های نظری
FA
حیدر
جانعلیزاده چوب بستی
ایران
hjanalizade@gmail.com
غلامرضا
خوش فر
ایران
khoshfar@gmail.com
مهدی
سپهر
ایران
mahdisepehr@ymail.com
10.22067/fe.v1i2.10287
در چند دهه گذشته، مفهوم سرمایه فرهنگی در جامعه شناسی آموزش و پرورش منشاء مطالعات علمی فراوانی در سراسر جهان شده است. این مطالعات که عمدتاً براساس دو مدل بازتولید فرهنگی بوردیو و تحرک فرهنگی دیمجیو صورت گرفته است، به نتایج متفاوتی دست یافته اند. این پژوهش با هدف ارزیابی تجربی این مدل ها انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق کلیه دانش آموزان دوره های راهنمایی و متوسطه شهرستان جوین در سال تحصیلی 90-89 بوده است. نمونه نهایی این تحقیق که با روش نمونه گیری طبقه ای نسبی انتخاب شدند، 369 نفر بود. نتایج تحقیق نشانگر آن است که سرمایه فرهنگی خانواده سهم قابل ملاحظه ای در موفقیت تحصیلی فرزندان دارد، ولی یافته های این تحقیق از ادعاهای اساسی این دو مدل یعنی، ارتباط این سرمایه با متغیرهای طبقه ای و اقتصادی حمایت نمی نماید.
واژه های کلیدی: سرمایه فرهنگی؛ موفقیت تحصیلی؛ مدل بازتولید فرهنگی بوردیو؛ مدل تحرک فرهنگی دیمجیو؛ مدل همگرایی فرهنگی
https://fedu.um.ac.ir/article_33786.html
https://fedu.um.ac.ir/article_33786_54368011fdb82326e920adcb587a9680.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
1
2
2012
02
20
مقایسه اثربخشی آموزش هوش هیجانی و راهبردهای یادگیری در کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان
FA
حسین
کارشکی
karshki@gmail.com
سید امیر
امین یزدی
aminyazdi@gmail.com
غلام حیدر
اختراعی طوسی
amir.ekhteraee@gmail.com
10.22067/fe.v1i2.3201
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی و مقایسه تاثیر آموزش هوش هیجانی و آموزش راهبردهای یادگیری بر اضطراب امتحان است. بدین منظور تعداد67 نفر از دانش آموزان پایه سوم راهنمایی شهر مشهد انتخاب شدند و به تصادف در گروههای سه گانه گواه، هوش هیجانی و راهبردهای یادگیری قرار گرفتند. آزمون اضطراب امتحان ابوالقاسمی و همکاران (1375) به عنوان ابزار گردآوری داده ها مورد استفاده قرار گرفت. آزمون یادشده قبل از آموزش، در هر سه گروه اجرا شد. سپس آموزش راهبردهای مطالعه و یادگیری و نیز آموزش مهارتهای هوش هیجانی، در گروههای مربوطه انجام شد. آنگاه آزمون اضطراب امتحان مجدد در سه گروه انجام شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که نمرات تبدیل شده سه گروه با هم تفاوت آماری معناداری دارند (F(2/62)=4/39, p
https://fedu.um.ac.ir/article_33795.html
https://fedu.um.ac.ir/article_33795_8c026b33ebd64efd713ba6c511e4cf9d.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
1
2
2012
02
20
تبیین رویکردهای غالب روششناختی پژوهش فلسفه تعلیم و تربیت در ایران و تحلیل روش شناختی رسالههای دکتری
FA
معصومه
کیانی
2457-9134-0002-0000
kianymasumeh@yahoo.com
علیرضا
صادق زاده قمصری
sadeqzadeh-2007@yahoo.com
10.22067/fe.v1i2.9657
مقاله حاضر با عنوان "تبیین رویکردهای غالب روششناختی پژوهش در حوزهی فلسفهی تعلیم و تربیت، و نیز تحلیل روش شناختی رسالههای دکتری در کشور ایران" به تبیین رویکردهای غالب(رویکرد استنتاجی و رویکرد تحلیلی)از زوایای: الف) تعریف فلسفهی تعلیم و تربیت، اهداف و وظایف آن از منظر هر رویکرد، ب) مراحل دستیابی به دانش، ج) ارائهی شاخصهایی که معرِّف و نمایانگر این رویکردها باشد، و د)چگونگی مراحل مختلف تحقیق با توجه به رویکردهای مربوطه، به لحاظ روششناختی پرداخته است. پس از بررسی رسالههای فلسفة تعلیم و تربیت انجام شده در ایران، طی سالهای 85-75، رویکرد تحلیلی و رویکرد استنتاجی به عنوان رویکردهای رایج و غالب روششناختی پژوهش در این حوزه شناخته شد. بدین سان یک چارچوب نظری حاصل میشود که خود، زمینهای جهت توصیف و تحلیل روششناختی رسالههای دکتری فلسفهی تعلیم و تربیت انجام شده در ایران فراهم مینماید. بنابراین وضعیت موجود روششناختی در حوزه مذکور به ترسیم و نقد کشیده میشود.
https://fedu.um.ac.ir/article_33810.html
https://fedu.um.ac.ir/article_33810_b92dfef9ac860da897bfdbd755d3624c.pdf