دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
10
2
2021
02
19
واکاوی اشکال خلاقیت دانشگاهی و بسط مدل دانشگاه خلاق
5
27
FA
سید هدایت اله
داورپناه
0000-0002-8497-4931
دانشجو/دانشگاه اصفهان
h.davarpanah1991@edu.ui.ac.ir
رضا
هویدا
0009-0003-3555-1005
دانشیار/ دانشگاه اصفهان
r.hoveida@edu.ui.ac.ir
رونالد
بارنت
استاد/کالج دانشگاهی لندن
ron.barnett@ucl.ac.uk
عبدالرسول
جمشیدیان
عضو هیئت علمی/دانشگاه اصفهان
rasool.jamshidian@gmail.com
10.22067/fedu.2021.31362.0
هدف اصلی این پژوهش، واکاوی اشکال خلاقیت دانشگاهی و بسط مدل دانشگاه خلاق بوده است. برای دستیابی به این هدف از دو روش مرور نظاممند و بسط مفهومی بهره گرفته شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که طبق دیدگاه بارنت (2020) ایده خلاقیت دستکم در پنج سطح از دانشگاه مؤثر است و تنها زمانی بهطور کامل محقق میشود که هر پنج سطح تحقق یابد. این پنج سطح عبارتاند از: خلاقیت فکری، خلاقیت پداگوژیکی، خلاقیت یادگیری، خلاقیت محیطی و خلاقیت تأملی. در این پژوهش علاوه بر تبیین سطوح پنجگانه دانشگاه خلاق، برای هر یک از سطوح ابعاد و راهبردهایی نیز تعیین شده است. ابعاد، اشاره به حوزههایی دارند که سطوح خلاقیت دانشگاهی در آنها نمود پیدا میکنند. راهبردها نیز اقدامات اثربخش در شکلگیری خلاقیت در هر یک از ابعاد و سطوح هستند.
خلاقیت دانشگاهی,دانشگاه خلاق,خلاقیت فکری,خلاقیت پداگوژیکی,خلاقیت یادگیری,خلاقیت محیطی,خلاقیت تأملی,دانشگاه,آموزش عالی
https://fedu.um.ac.ir/article_39829.html
https://fedu.um.ac.ir/article_39829_b7c709b2e109e4f201a38dc0b5271688.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
10
2
2021
02
19
تأملی درباره روایتهای فرهنگی اثرگذار بر آموزش عالی ایران: تلفیق یا التقاط
28
45
FA
حجت
صفارحیدری
0000-0003-327-4518
دانشیار/دانشگاه مازندران
hsheidari777@gmail.com
10.22067/fedu.2021.31670.0
هدف اصلی این مقاله بررسی تعارضات میان روایتهای تأثیرگذار بر آموزش عالی ایران است که در چند دهه اخیر، سیاستهای فرهنگی را تحت تأثیر قرار داده است. سیاستهای فرهنگی در دانشگاههای ایران دستکم تحت تأثیر سه نوع روایت استعلایی-دینی، ایدئولوژیک و بازاری بوده است. تلاش برای تلفیق این روایتهای سهگانه، بهخوبی در دو سند «تحول راهبردی علم و فناوری» و سند «دانشگاه اسلامی» آشکار است. بااینحال این روایتها با یکدیگر تعارض ساختاری دارند. در این پژوهش برای نشان دادن این تعارضها از روش ترکیبی با تأکید بر دیدگاه تلینگز درباره تلفیق نظریهها استفاده شد. منابع تحقیق شامل همه منابع دستاول و دومی بوده که در دسترس پژوهشگر بوده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که مبانی روایتهای مذکور با یکدیگر متفاوت است. در اسناد آموزش عالی، این تفاوتها نادیده گرفتهشده و درنتیجه تلاش برای تلفیق روایتها به وضعیت تعارضآمیزی منجر شده است. سردرگمی در انجام مأموریتهای فرهنگی و نیز از بین رفتن استقلال دانشگاهها و وابستگی آن به نیروهای بیرونی، ازجمله پیامدهای ناخواسته تأثیر این روایتهای ناسازگار بر سیاستهای فرهنگی دانشگاهها بوده است.
فرهنگ,دانشگاه,آموزش عالی,ایدئولوژی,التقاط,تلفیق
https://fedu.um.ac.ir/article_39837.html
https://fedu.um.ac.ir/article_39837_aeadb3b49a3c331b07d7670426214b66.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
10
2
2021
02
19
فهم زیباشناسانه از ماهیت علم و پیامدهای آن برای تربیت علمی
46
66
FA
موسی
توماج ایری
دانشجو دکترای دانشگاه تهران
mtoumajiri@gmail.com
محمود
مهرمحمدی
استاد دانشگاه تربیت مدرس
mehrmohammadi.ir@gmail.com
10.22067/fedu.2021.31678.0
هدف اصلی این مقاله بررسی وجوه زیباشناختی علوم طبیعی برای دستیابی به فهمی زیباشناسانه از ماهیت علم و پیامدهای آن برای آموزش علوم و تربیت علمی است. برای این منظور با استفاده از روشهای تحلیلی و استنتاجی، پس از بررسی مؤلفههای توافقی ماهیت علم مبتنی بر یافتههای لدرمن و همکاران، به بررسی وجوه زیباشناختی مؤلفههای توافقی ماهیت علم پرداخته شد. این بررسی نشان داد که علم و فعالیت علمی دارای وجوه مشترک مهمی با فعالیت هنری و زیباشناسانه است. اهمیت تخیل و خلاقیت، احساسات و عواطف، شمّ و شهود و توجه به معیارهایی مانند زیبایی، ظرافت، سادگی، تقارن و تناسبِ نظریات توسط دانشمندان و استفاده از استعارهها و تمثیلها؛ ازجمله وجوه زیباشناختی و هنری ماهیت علم است. این پژوهش نشان داد که: 1) اهمیت پرورش قوای زیباشناختی در تربیت علمی؛ و 2) ضرورت اتخاذ رویکرد کلگرا در تربیت علمی، دو پیامد کلی و نظری است که از فهم زیباشناسانه از ماهیت علم، به دست میآید.
زیباشناسی علم,آموزش علم,تربیت زیباشناختی,زیبایی علم,تربیت علمی
https://fedu.um.ac.ir/article_39830.html
https://fedu.um.ac.ir/article_39830_1c555390d553ab6e9806de189c690b91.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
10
2
2021
02
19
تعلیم و تربیت در آیینه ژئوفیلوسوفی به مثابه رویکردی نوین در فلسفه ورزی
67
89
FA
صادق
مرادی
دانشجو/ دانشگاه تربیت مدرس
sadegh.moradi@modares.ac.ir
سید مهدی
سجادی
0000-0003-1043-3902
استاد/دانشگاه تربیت مدرس
sajadism@modares.ac.ir
علیرضا
صادق زاده قمصری
دانشیار/دانشگاه تربیت مدرس
ali_sadeq@modares.ac.ir
آرش
حیدری
استادیار/ دانشگاه علم و فرهنگ
arash.heydari@usc.ac.ir
10.22067/fedu.2021.31283.0
هدف اصلی این پژوهش تبیین تعلیم و تربیت در آیینه ژئوفیلوسوفی به مثابه رویکردی نوین در فلسفهورزی است. برای دستیابی به این هدف از روش تحلیل مفهومی و استنتاجی بهره گرفته شد. تعریف متفاوت دلوز از فلسفه به مثابه «هنر صورتبخشی، ابداع و ساخت مفاهیم» محور مجموعهای از تحولات در حوزههای گوناگون هستیشناسی و معرفتشناسی شد که از مهمترین نتایج آن «نظریه ژئوفیلوسوفی» میباشد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که نوآوریهای مترتب بر این نظریه در حوزه تعلیم و تربیت پیامدهایی را به بار میآورد که از مهمترین آنها میتوان به مواردی چون «فعالیتورزی و شدن در پرتو نقد غایتگرایی، «درونگرایی در پرتو نقد علیّتمحوری برونگرایانه» و «آفرینش در پرتو نقد بازنمایی و بازتولید» اشاره کرد که هرکدام از این موارد در دل خود پیامدهای تربیتی دیگری را نیز پرورش میدهند.
ژیل دلوز,نظریه ژئوفیلوسوفی,تعلیم و تربیت,شدن,درون گرایی,آفرینش
https://fedu.um.ac.ir/article_39835.html
https://fedu.um.ac.ir/article_39835_04f0c20a281638d7cef614ba38b49232.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
10
2
2021
02
19
وحدت اندراجی عقل و دین و الهام بخشیهای آن برای تربیتدینی
90
117
FA
خسرو
باقری
0000-0001-6032-9789
استاد/دانشگاه تهران
khosrowbagheri4@gmail.com
نرگس سادات
سجادیه
0000-0001-8243-3894
استادیار/ دانشگاه تهران
n.sajadieh@gmail.com
محمد
خدایاری فرد
استاد/ دانشگاه تهران
khodayar@ut.ac.ir
آزاد
محمدی
دانشگاه تهران
azadmohammadi.ph@gmail.com
عبدالرحیم
گواهی
استاد/مرکز پژوهش ادیان جهان/ تهران
argavahi@gmail.com
سعید
اکبری زرادخانه
استادیار/ دانشگاه شهید بهشتی
akbari76ir@yahoo.com
10.22067/fedu.2021.30914.0
رابطه عقل و دین، موضوعی بحثبرانگیز در عرصه همه ادیان بوده و نتایج آن نهتنها در حوزه اندیشه بلکه در ساحت حیات جمعی بشر نیز خطیر بوده است. در این مقاله، رابطه عقل و دین در نگرش اسلامی موردبحث قرارگرفته است. دو رویکرد عمده در این زمینه، تحت عناوین عقلگرایی حداکثری و عقلگرایی حداقلی (ایمانگرایی)، موردبررسی و نقد قرارگرفتهاند. پس از نقد و بررسی انواع رابطه عقل و دین، رابطه وحدت اندراجی میان عقل و دین موردحمایت قرارگرفته است. در این رابطه، دین ذیل عقل مندرج میشود، بهطوریکه رابطه کل و جزء میان آنها برقرار است. بر این اساس، هر بخشی از دین، بهصورت بالفعل یا بالقوه، عقل پذیر است. بر این نکته استدلال کردهایم که دایره عقل وسیعتر از دین است. در بخش پایانی، الهام بخشیهایی که رویکرد موردپذیرش مقاله (رویکرد اندراجی) برای تربیتدینی در پی دارد مورد بحث و بررسی قرارگرفته است که ازجمله میتوان به رهنمودهایی نظیر تبیین عقلانی آموزههای دینی؛ توجه دادن متربی به حدود عقل؛ رواشمردن تعلیقهای معرفتی و عملی موقت؛ تقویت فضای گفتگو و پرسشگری اشاره کرد.
عقلگرایی حداکثری,عقلگرایی حداقلی,تربیتدینی,وحدت اندراجی
https://fedu.um.ac.ir/article_39838.html
https://fedu.um.ac.ir/article_39838_4ff465854507d33776b119966320ff5f.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
10
2
2021
02
19
بازشناسی مفهوم «تربیت» در نظریهی اعتباریات علامه طباطبایی (ره)
118
139
FA
داود
حسین پور صباغ
عضو/بنیاد پژوهش های اسلامی رضوی
hosain.da@gmail.com
جمیله
علم الهدی
گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی. تهران ایران.
alamolhodaj@gmail.com
حسین
سوزنچی
گروه فلسفه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم
hsouzanchi@yahoo.com
10.22067/fedu.2021.31395.0
تکثر معانی تربیت در جوامع مختلف بهعنوان چالشی برای دستیابی به وحدت مفهومی برای آن مطرح شده است. علامه طباطبایی در نظریهی اعتباریات، زمینه مناسبی برای تبیین تکثر اعتبارات اجتماعی به وجود آورده است. در این پژوهش سعی میشود با بسط نظریه اعتباریات، مفهوم «تربیت» بهعنوان یکی از اعتباریات بعد از اجتماع تبیین شود. بر این اساس «تربیت» در نتیجه شهود توأمان ضعفها و استعدادها و بر اساس انگیزه محبت و رحمت و بهمنظور تضمین بقاء نوع، اعتبار میشود. در ادامه مقاله جهت تدقیق نسبت حقیقت و اعتبار در نظریه اعتباریات، چهار مفهومِ «محل اعتبار»، «مبدأ اعتبار»، «وجه اعتبار» و «اثر اعتبار» از یکدیگر تفکیک شده و بر اساس آن صورتبندی جدیدی از «لغویت» و «عدم لغویت» اعتباریات ارائه میشود. بدین ترتیب نسبت حقیقت و اعتبار در «تربیت» بر اساس مفاهیم چهارگانه فوق تبیین شده است. بر اساس این تحلیل، تربیت (به معنای اعتباری اجتماعی) مبتنی بر مشاهده تربیت تکوینی و انتقال ضرورت تکوینی موجود در آن، به رابطهی دو انسانِ مختارِ معتبر است. بنابراین بر اساس مؤلفههای تربیت تکوینی میتوان گفت، تربیت معنایی اعتباری است که در ظرف اجتماع در مورد فرآیندی که میان دو یا چند نفر در جریان است بکار میرود که متضمن تحقق کمالاتی برای متربیان، دوسویه بودن، تدریجی بودن، غایتمندی و محوریت مودت و رحمت است.
مفهومشناسی,تربیت,علامه طباطبایی,نظریه اعتباریات
https://fedu.um.ac.ir/article_39836.html
https://fedu.um.ac.ir/article_39836_1e0dff364146a201162cd8d34cd1044e.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت
2251-6360
2423-4273
10
2
2021
02
19
معرفت شناسی فضیلت محور، مولّد دیدگاهی نو در برنامه درسی
140
160
FA
اعظم
زرقانی
دانش آموخته/ دانشگاه فردوسی مشهد
a.zarghani@gmail.com
سعیده
فخار نوغانی
استادیار/جامعه المصطفی العالمیه (مشهد)
fakharsa8@miu.ac.ir
10.22067/fedu.2021.31142.0
هدف اصلی این پژوهش، بررسی دلالتها یا کارکردهای نظریه معرفتشناسی فضیلت محور در حوزه مطالعاتی برنامهدرسی- به ویژه حوزهی فرعیتر آن یعنی نظریههای هنجاری- است. برای دستیابی به این هدف ابتدا نظریه معرفتشناسی فضیلتمحور با قرائت مسئولیتمحوری و با تاکید بر نظرات لیندا زگزبسکی، تشریح شد و سپس به استنتاج تأثیرات این نظریه بر چهار عنصر اساسی در تولید و تدوین برنامهدرسی یعنی هدف، محتوا، روشهای یاددهی- یادگیری و ارزشیابی پرداخته شد. یافتههای بهدستآمده بیانگر آن است که تحت تأثیر نظریه معرفتشناسی فضیلت محور، هدف برنامهیدرسی بر فهم مطالب متمرکز شده، محتوا، ترکیبی از محتوای دیسیپلینی و فضائل عقلانی خواهد بود، معلمان با انگیزه بخشی، پرسشگری و هدایتگری و یادگیرندگان با قبول مسئولیت در یادگیری خود و استفاده از تفکر انتقادی، ایفای نقش میکنند. در ارزشیابی نیز با توجه به اهداف از دو نوع فرایندی و پایانی استفاده خواهد شد. همچنین نظریه معرفتشناسی فضیلت محور از قابلیت تولید نظریهای هنجاری یا دیدگاهی نو در حوزه مطالعاتی برنامهدرسی برخوردار است. این نتیجه از بررسی تفاوتهای بین دیدگاه برنامهدرسی مبتنی بر نظریه معرفتشناسی فضیلتمحور با سایر دیدگاههای موجود در حوزه مطالعاتی برنامهدرسی به دست آمد.
معرفتشناسی فضیلت محور,فضیلت عقلانی,برنامهدرسی,زگزبسکی,نظریه هنجاری
https://fedu.um.ac.ir/article_39831.html
https://fedu.um.ac.ir/article_39831_4ffd6a4e7abf43f0256f4066b9d8b3e8.pdf