ساز و برگ‌های ایدئولوژیک و تاثیر آن بر سیاست‌های آموزشی افغانستان در صد سال اخیر

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• روح اله اسلامی ¹
• بصیر احمد حصین ²

¹ استادیار علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

² دکتری علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی- دانشگاه فردوسی مشهد و استادیار علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه جامی افغانستان

10.22067/fedu.2025.87540.1340

چکیده

هدف این پژوهش بررسی سازوبرگ های ایدئولوژیک و تاثیر ان بر سیاست های آموزشی افغانستان در صد سال اخیر است. گرچه تاثیر پذیری سیاست‌های آموزشی از ایدئولوژیک‌های حاکم یک قاعده معمول است ولی در افغانستان این قاعده دستخوش دگرگونی بودپرسش اصلی این است که ساز و برگ‌های ایدئولوژیک و تاثیر آن بر سیاست‌های آموزشی افغانستان در یک سده اخیر چه بوده است؟ فرض این است که نظام آموزشی افغانستان تحت تاثیر ساز و برگ‌های ایدئولوژیک و ارزشهای دولت‌های حاکم، دستخوش دگرگونی شده است. چارچوب نظری تحقیق براساس نظریۀ لویی آلتوسر تعریف گردیده روش این پژوهش، اسنادی، توصیفی – تحلیلی و برای جمع‌آوری اطلاعات از ابزار کتابخآنهای، مقالات و فصلنامه‌ها استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که سیاست آموزشی متاثر از چهار نوع سازوبرگ ایدئولوژی بوده است؛ از دوره حکومت امان الله خان تا پایان دوره داود خان، تلاش حکومت تقویت حاکمیت فردی و خانوادگی بوده . در دوره حکومت کمونیست‌ها نظام آموزشی متاثر از ایدئولوژی انقلابی و کمونیستی بوده. دوره حکومت مجاهدین و طالبان سیاست آموزشی و برنامه‌های درسی براساس رویکرد آموزه‌های دینی با خوانش مذهبی تعریف گردید و دوره حکومت جمهوری اسلامی افغانستان بعد از سال 2001 برنامه و کتاب‌های درسی در صدد نهادینه کردن ارزش‌های لیبرال دموکراسی بوده است.

کلیدواژه‌ها

• ایدئولوژی
• نظام آموزشی
• افغانستان
• برنامه‌های درسی

موضوعات

• فلسفه تعلیم و تربیت

---